Formy prawne budynków wielorodzinnych

Nie każda nieruchomość w Polsce jest prywatną własnością osoby w niej rezydującej (nie wspominam w tym artykule o kwaterowaniu w wynajmowanych lokalach). Ustrój socjalistyczny pozostawił po sobie takie podmioty jak spółdzielnie mieszkaniowe. Obiekty z zasobów mieszkalnych spółdzielni mieszkaniowych zamieszkiwane są przez zauważalną liczbę obywateli Polski. Taki lokal mieszkalny w budynku administrowanym przez spółdzielnię nie może być w dosłownym znaczeniu prywatną własnością kogokolwiek w nim zamieszkującego ponieważ zarówno sam budynek jak również parcela, na której on stoi stanowi własność rzeczonej spółdzielni. Natomiast da się wyodrębnić takie mieszkanie pod postacią spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, które w ujęciu legislacyjnym zalicza się do kategorii ograniczonych praw rzeczowych. Taka kategoria własności została ustanowiona na drodze postanowień „Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych” z dnia 15 grudnia 2000 roku. Niestety od 31 lipca 2007 roku zaniechano tej praktyki i nie da się już ustanowić spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, jednakże prawo nie może działać wstecz i prawo do takiej formy własności wciąż przysługuje osobom, na których rzecz zostało ono wcześniej ustanowione. Dysponowanie tym prawem pozwala na założenie księgi wieczystej, wynajęcie lokalu, dokonanie darowizny czy sprzedaż. Człowiek, który dysponuje spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu zobowiązany jest jednakże do uiszczania składek eksploatacyjnych oraz na wkład budowlany, co wynika z potrzeby partycypowania w kosztach eksploatacji całego budynku.

Mamy w Polsce również takie formy współwłasności budynków, które określa się jako wspólnota mieszkaniowa. Na wspólnotę składa się grupa posiadaczy lokali zamieszkujących pewien dom wielorodzinny. Definicję wspólnoty mieszkaniowej ustanowiła „Ustawa o własności lokali” z dnia 24 czerwca 1994 roku w celu regulacji sytuacji prawnej obiektów mieszkalnych, w których zamieszkuje większa liczba posiadaczy, z których każdy posiada prawo własności do lokalu. Posesor lokalu mieszkalnego nie dysponuje całym budynkiem gdyż to prawo jest w rękach wszystkich współposiadaczy takiego budynku. Wspólnota mieszkaniowa pod względem organizacyjnym przypomina nieco spółkę prawa handlowego, występuje w niej na przykład zarząd. Wszyscy udziałowcy wspólnoty mieszkaniowej ponoszą tak samo koszty związane z użytkowaniem domu. Wiele wspólnot mieszkaniowych powstało w wyniku przejęcia przez właścicieli lokali budynków z zasobów spółdzielni mieszkaniowych bądź też z zasobów zakładów pracy.